http://fishinguide.tr.gg
ƒιѕнιɴɢυιɗє
Amatör balıkçılık

ISTAVRIT AVI

İSTAVRİT Trachurus trachurus
 
Denizlerimizde sankanat istavrit (Akdeniz) ve karagöz istavrit (Karadeniz-Marmara) olarak iki türü yaşar. Boylan karagözde 15-25 santimetre, en çok 30 santimetre, sarıkanatta ise 30-50 santimetre olur. Küçüklerine kraça denir. Gezici balıklardır. Hamsi, çaça, çamuka gibi küçük balıkların yavrulanyla beslenir. Mayıs-ağustos arası sürüler halinde ürer. Lezzetli eti, çeşitli yemekleri ve bol avlanmasıyla ekonomik değeri en yüksek balıklardandır.



İstavritin bu türü Marmara Denizi’nin balığıdır. Yaz başlarında bir kısım sürüler Karadeniz’in Boğaz girişine yakın sahalara çıkıp, eylül sonunda yine Marmara’ya dönüş yaparlar.
 
Balığın karakteristiklerinden biri de şudur: yanal çizgisinin üzerinde bulunan ikinci bir çizgi birinci sırt yüzgecinin sonuna kadar devam eder. Diğer bir türü olan Trachurus trachurus’ta ise bu çizgi kuyruğa doğru yanal çizginin üzerinden uzanır. Azami boyları 40 cm.’dir.
 
Sarıkanat İstavrit (Trachurus trachurus )
 
Yaz boyunca Karadeniz’de plankton ve balık yavrulanyla beslenen bu tür istavritler kasım başında İstanbul Boğazı’na doğru göçlerine başlarlar.
Büyük sürüler halinde akan bu balıklar, Tekirdağ ve Marmara’ nın güney sahillerine kadar yayılırlar. Ege ve Akdeniz’e inmezler. Marrnara’da yattıktan sonra nisan sonlarında Karadeniz’e gitmek için İstanbul Boğazı’na doğru harekete geçerler. Bu göç haziran ortalarına kadar devam eder. Bu tür istavrit, yumurtasını kısmen Marmara’da, kısmen de Karadeniz’de döker. Azami boyları 50 cm.’dir.
 
Trachurus picturatus
 
Ege Denizi’nde yaşayan istavrit balıklarının bu türleri Marmara’ya çıkmazlar. Azami boyları 25 cm. ‘dir. Kuyruk yüzgeçleri diğer türlere oranla daha ensizdir. Kafa, gövdeye oranla oldukça iri ve bombelidir. İstavrit balıklarının yaşam süreleri yaklaşık on beş yıldır. Yüzme keseleri vardır. Başlıca gıdalarını planktonlar, çaça, çamuka, hamsi ve diğer balıkların yavruları oluşturur. 0.8 mm. çapındaki yumurtalarda kırmızımsı bir yağ damlacığı bulunur. Bu sayede yumurta yüzeye yakın bir yerde batmadan kalır.
Yumurtadan çıkan yavruların boyu 2.5 mm. olup boylan 10 mm. olunca yüzgeçleri gelişmeye başlar. İkinci yıl sonunda türlerine göre ortalama boylarını bulurlar.
 
İstavrit Avı
 
İstavrit balığı, torik, lüfer, orkinos gibi saldırgan balıkların başlıca yemidir.
Büyük sürüler halinde yayıldıklarından dolayı gerek büyük balıklar, gerekse amatör ve profesyonel avcılar için verimli av verirler.
 
İstavrit akyem olarak kullanılan balıkların başında gelir. Yaprak, tam göz, yarım göz, şakşak, mama olarak veya canlı halde birçok ayda yem olarak kullanılır. Anüs yüzgeci bir jiletle kesilip çıkarılırsa “kuyruk altı” tabir ettiğimiz yem elde edilir. Bu küçük parça, bir kamışın ucuna bağlı oltadaki sinek iğnesine takılıp kıyıdan denize sallandırılır. Seri hareketlerle “kuyruk altı” dediğimiz minik yüzgeç parçası su üstünde kaydırılırken kıyıda dolaşan istavritler bunu küçük bir balık yavrusu sanıp oltaya atlarlar. Bu suretle taze ve canlı yem olarak pek çok istavrit kıyıdan tutulur. Kıyıdan yapılan bir av şekli de yine aynı kuyruk altı “at-çek” diye adlandırdığımız takımın iğnesine takılıp çinekop, izmarit ve istavrit avında kullanılır.
Büyük balıklar tarafından kovalandığında rıhtım kenarlarını sıyırırcasına süren ve sürüler halinde kaçan istavrit balıkları ağzı geniş kepçelerle de yakalanırlar.
 
İstavrit Çaparisi
 
İstavrit genellikle amatör balıkçılar tarafından çapariyle avlanır.
Balık avcılığına gönül verenlerin ilk tuttuğu balıklardandır. Avı kolay, zahmetsiz ve hareketlidir. İyi kullanıldığında tüm kösteklerdeki iğneler balıkla dolabilir. Av mahalline gelindiğinde çapari dikkatlice ve yavaşça denize koyverilir. 5 kulaçtan sonra çapari dibi buluncaya kadar, oltayı tutan kol aşağıdan yukanya doğru yumuşakça kaldırılıp, indirilerek balık sürüsünün kaç kulaçta olduğu aranır. Balıklar tüylü kösteklerdeki iğnelere atlayıp takılmaya başlayınca o seviyede olta yine bir-iki kez yumuşakça indirilip kaldırılır. Bu suretle hem çaparinin dolması sağlanır, hem de balığın bulunduğu derinlik tespit edilmiş olur. Hep aynı yere indirebilmek için oltayı yukarı almadan o anda elde tutulan bölümüne kolay çözülebilecek bir ilmik atılıp işaretlenir ve olta yavaşça yukarı çekilir. İstavritin ağzı kolaylıkla yırtıldığı için oltayı hızlı çekmemek lazımdır. Balıklar içeri alınıp iğnelerden temizlenir. Yeni çapari kullanan kişiye sandaldaki arkadaşlarının yardım etmesi ve balıkları iğneden kurtarması iyi olur.
Çaparinin dişle tutulup balıkların iğneden çıkarılması hatalı bir harekettir. Olta her an dişler arasında kaybedilir ve iğneler dudağa veya yüze kolaylıkla batar. İstavrit çaparisi genellikle on beş-yirmi beş kösteklidir. Ancak yeni başlayanlar için, kullanılması kolay olduğundan on köstekli takım tavsiye edilir.
 
İstavrit çaparisinde olta 50-100 metre 0.40 numara, beden 0.35, köstekler ise 0.30 veya 0.25 olur. İğneler ise kalaylı ve 6 no.’dur. lğnelere beyaz renkte hindi, kaz veya martının kuyruk, kanat tüyleri kırmızı ibrişimle bağlanır. Köstek boyları 13 cm., aralıkları ise yine 13 cm.’dir. Bu takımda suların derinliği ve akıntıya göre 150-240 gr. ağırlığında iskandil kullanılır.
Av sırasında düğümlenen veya sarılan köstekler düzeltilmeli ve olta suya, bundan sonra koyverilmelidir.
 
İstavritin eti oldukça lezzetlidir.